Miasto Lubartów

Lubartów miasto prywatne Firlejów lokowane na gruntach wsi Łucka i Szczekarków. Prawa miejskie otrzymało z rąk Zygmunta Starego w 1543 r. jako „Lewartów” staraniem wojewody lubelskiego Piotra Firleja z Dąbrownicy. Kolejnymi właścicielami byli: Kazimierscy, Wiśniowieccy, Zasławscy, Lubomirscy i Sanguszkowie. Ustrój miasta oparty był na prawie magdeburskim. Ze względu na fakt, że było to miasto prywatne decydujący głos w sprawach ustawodawczo-administracyjnych należał do właściciela miasta. Władze miejskie stanowili: burmistrz z radą oraz wójt z ławą. Rada miejska skupiała funkcje administracyjne, a ława z wójtem posiadała przede wszystkim kompetencje sądowe. W Lubartowie mamy także do czynienia z sądami mieszanymi – wójtowsko-burmistrzowskie oraz odrębne burmistrzowskie. Te drugie występowały rzadziej i sądziły w sprawach małej wagi. Należy dodać, że burmistrzowie dość często zasiadali jako członkowie w sądzie wójtowskim. Władze miejskie wybierano na podstawie przepisów prawa niemieckiego jeszcze w okresie Księstwa Warszawskiego. W okresie Królestwa Polskiego organizację władz miejskich określały postanowienia namiestnika z 3 II 1816 r. i reskrypt Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji z 11 III 1818 r., zaś w 1866 r. weszły w życie postanowienia Komitetu Urządzającego dla Królestwa Polskiego przekształcające magistraty miast z organów samorządowych w administracyjne. Organizację administracji miejskiej, w okresie I wojny światowej oraz w okresie międzywojennym regul owały: dekret z dn. 4 II 1918 r. oraz ustawa z dn. 23 III 1933 r. W okresie okupacji niemieckiej na czele miasta stał burmistrz komisaryczny, zaś działalność samorządu miejskiego uległa likwidacji. Zarząd miasta całkowicie został podporządkowany władzom okupacyjnym. W dn. 1 IX 1944 r. Krajowa Rada Narodowa wydała dekret o organizacji i działaniu rad narodowych oraz dekret o zakresie i organizacji działania samorządu terytorialnego w dn. 23 XI 1944 r., na mocy których powołano w mieście zarząd miejski jako organ wykonawczy miejskich rad narodowych. W 1950 r. nastąpiła całkowita reorganizacja organów administracji i samorządu, w związku z ustawą o terenowych organach jednolitej władzy państwowej z dn. 20 III. W miejsce dotychczasowych urzędów powstały prezydia rad narodowych wszystkich szczebli.