Vereniging van ex-politieke gevangenen van Auschwitz-Birkenau, kampen en gevangenissen van Silezië

De Vereniging van ex-politieke gevangenen van Auschwitz-Birkenau, kampen en gevangenissen van Silezië werd opgericht in 1946. De betrekkingen met het International Auschwitz Committee (ICA), een koepelorganisatie waar de vereniging bij aangesloten was, verliepen niet zonder conflict. Vooral in de jaren ’60 waren er grote spanningen (onder meer door de veranderde Oost-West verhoudingen) waarbij het zelfs tot een breuk kwam, die pas eind jaren ’70 met de aanstelling van de Belg Maurice Goldstein als voorzitter werd gelijmd. Aanvankelijk (tot ca. 1967) zou de Amicale vooral een vereniging van oud-gevangenen zijn, wat reflecteerde in de ontplooide activiteiten: organisatie (vanaf 1955) van studiereizen en pelgrimstochten naar concentratiekampen (o.a. Auschwitz-Birkenau, Gross-Rosen, Jauer, Nova-Huta, Gross-Strelitz), relaties met andere verenigingen van gedeporteerden en ex-gevangenen, aanwezigheid op patriottische ceremonies en herdenkingsplechtigheden, … De Amicale was eveneens betrokken bij de creatie en realisatie van de Belgische Zaal in het Auschwitz Museum (periode 1957-1962), en haar leden namen deel aan enkele naoorlogse processen tegen oorlogsmisdadigers (o.a. het proces tegen Höss en IG Farben). Daarnaast was de vereniging van in het begin ook zeer politiek geëngageerd. Daarvan getuigen de deelname aan allerlei manifestaties en betogingen (vb. tegen kernwapens), protestcampagnes (vb. tegen neofascisme), lezingen, filmavonden, … Vanaf de jaren ’70 en vooral na 1976 verschoof de focus meer naar het herdenken van de Shoah en de strijd tegen een heropflakkering van extreemrechtse ideologieën. Zo begon men met het verzamelen van historisch erfgoed (archief en documentatie) en werden via interviews de getuigenissen van tientallen overlevenden vastgelegd. In 1980 richtte men de Auschwitz Stichting – Fondation Auschwitz op, met als hoofddoelstelling de herinnering aan de Shoah en de studie ervan. De vzw Auschwitz in Gedachtenis fungeert als studie- en documentatiecentrum.