Openbaar Ministerie

De oprichting van het Openbaar Ministerie (ook wel parket / parquet of staande magistratuur / magistrature debout genoemd) dateert van de Franse gerechtelijke hervorming van 1800. Deze instelling is onafhankelijk van de uitvoerende en rechterlijke macht, al vervult ze wel functies uit beide machten. Haar opdracht is het verdedigen van de openbare orde en het algemeen belang. De voornaamste taak van het Openbaar Ministerie ligt daarbij in het behandelen en opvolgen van zowel burgerlijke als strafzaken. Bij strafzaken is het OM betrokken bij het onderzoek en de uiteindelijke behandeling door het gerecht – van het ‘opsporingsonderzoek’ (vaststellen van gepleegde feiten, opsporing van daders en getuigen, verder onderzoek …) over de beslissing om te vervolgen (of over te gaan tot seponering, minnelijke schikking, …) tot de strafvordering tijdens de rechtszitting en het toezicht op de uitvoering van de uitgesproken straffen. Bij burgerlijke zaken kan het OM advies geven, als de openbare orde dit vereist. Daarnaast ziet het OM ook toe op de goede werking van het gerecht en is het bevoegd om advies te verstrekken aan de politieke overheden. Het parket van de procureur des Konings fungeert als Openbaar Ministerie bij de rechtbank van eerste aanleg, de rechtbank van koophandel en de politierechtbank. De procureur des Konings wordt bijgestaan door een eerste substituut en een substituut. Vandaag telt België 27 dergelijke parketten. Op een hoger niveau staat de procureur-generaal, die de leiding heeft over het Parket-Generaal en het Auditoraat-Generaal. Deze parketten treden op als OM bij resp. de Hoven van Beroep en de Arbeidshoven. Er zijn in België vijf procureurs-generaal, geassisteerd door eerste substituten en substituten. Op het hoogste echelon bevindt zich het in 1997 opgerichte College van procureurs-generaal. In 1998 kwam daar een federale procureur bij, bevoegd voor vb. grensoverschrijdende dossiers en georganiseerde misdaad. Het College van procureurs-generaal wordt geadviseerd door de Raad van procureurs des Konings en de Raad van arbeidsauditeurs. De archieven van de parketten zijn van buitengewoon belang voor historici. Naast algemene reeksen die getuigen van, bijvoorbeeld, de adviserende functie van het Openbaar Ministerie, bevatten ze vaak omvangrijke gehelen aan documentatie over de meest uiteenlopende aspecten van de Belgische samenleving. Ook de dossiers betreffende zonder gevolg geklasseerde zaken (‘sepodossiers’) kunnen zeer interessant zijn. Verder vermelden we nog specifieke stukken inzake de bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog (vb. reeksen ingekomen processen-verbaal, verslagen van de Duitse overheid, notitieregisters), archieven inzake het sekwester na de beide wereldoorlogen, … Ook voor genealogen zijn de archieven van het OM relevant – zie o.a. de dossiers inzake naamsverandering, gerechtelijke verklaring van overlijden (in het bijzonder na de Eerste en Tweede Wereldoorlog), vaderlandskeuze, …