Rejonowy Urząd Likwidacyjny w Toruniu
- Local Liquidation Office in Toruń
Extent and Medium
1403 files
Creator(s)
Biographical History
Bezpośrednio po wyzwoleniu Torunia sprawa zarządu mieniem opuszczonym i poniemieckim nie była unormowana specjalnymi przepisami. Dopiero w kwietniu 1945 r. powstała placówka likwidacyjna z terenem działania na miasto i powiat toruński o nazwie Tymczasowy Zarząd Państwowy, Oddział Powiatowy w Toruniu przemianowana w październiku 1945 r. na Ekspozyturę Powiatową Tymczasowego Zarządu Państwowego w Toruniu. W myśl ustawy z dnia 6.05.1945 r. do zadań TZP należał zarząd majątków, które w związku z wojną nie znalazły się w posiadaniu właściciela lub jego prawnych następców, oraz mienia należącego do państwa i obywateli niemieckich. W pierwszym stadium prac przystąpiono do ustalenia ilości obiektów poniemieckich, porzuconych i opuszczonych oraz zabezpieczenia ich przez wyznaczenie administratorów. TZP dokonywał również podziału ruchomości, głównie domowego użytku. W okresie największego nasilenia prac związanych z przejęciem i zabezpieczeniem majątków, utworzo w maju 1945 r. w Chełmży Ekspozyturę Toruńskiego Oddziału TZP z terenem działania na miasto Chełmżę i 9 gmin powiatu toruńskiego. Zlikwidowano ją zarządzeniem z dnia 31.01.1946 r., a jej agendy przejął TZP w Toruniu. Struktura organizacyja Toruńskiego Oddziału TZP nie była ustabilizowana. Początkowo urząd podzielony był na następujące komórki: I. Dział Ogólny II. Dział Finansowo-Budżetowy III. Dział Nieruchomości IV. Dział Ruchomości V. Dział Ekonomiczny VI. Dział Prawny. W maju 1946 r. wykształcił się nowy podział organizacyjny urzędu: I. Oddział Ogólno-Organizacyjny
- Referat osobowy
- Referat organizacyjny
- Biuro informacyjno-podawcze II. Odział Prawny
- Referat nieruchomości
- Referat ruchomości III. Oddział Finansowo-Budżetowy
- Buchalteria główna
- Buchalteria nieruchomości
- Buchalteria mieszkaniowa IV. Oddział Kontroli Ruchomości
- Referat przydziału mienia ruchomego
- Referat zabezpieczenia mienia ruchomego
- Magazyn V. Oddział Techniczny. Ekspozytura Powiatowego TZP w Toruniu dnia 8.03.1946 r. przemianowana została na Okręgowy Urząd Likwidacyjny w Bydgoszczy, Delegaturę w Toruniu. Terytorialna właściwość działania tego urzędu obejmowała miasto i powiat Toruń. Delegaturze podlegały Biura Obwodowe utworzone w Chełmnie, Lipnie i Rypinie. Ograniczały się one w działaniu do czynności ściśle wykonawczych. 24 maja 1946 r. Delegatura w Toruniu otrzymała statut organizacyjny w myśl którego na czele urzędu stał naczelnik mianowany przez Prezesa GUL w Łodzi. Struktura organizacyjna Delegatury była bardzo rozbudowana: I. Oddział Ogólny
- Referat osobowy
- Referat administracyjno-gospodarczy II. Oddział Finansowy
- Referat budżetowy
- Referat rachunkowo-kasowy
- Referat księgowości III. Oddział Ewidencyjno-Szacunkowy
- Referat ewidencyjno-statystyczny
- Referat szacunkowo-rewizyjny IV. Oddział Powierniczy
- Referat nieruchomości
- Referat przemysłowo-handlowy
- Referat ruchomości V. Oddział Prawny
- Referat administracyjny
- Referat sądowy. Zarządzenie z dnia 3.09.1947 r. wprowadziło zmiany w zakresie bezpośredniego nadzoru nad działalnością Biur Obwodowych. Delegaturze w Toruniu podlegało odtąd sześć biur w: Aleksandrowie Kujawskim, Chełmnie, Lipnie, Rypinie, Wąbrzeźnie i Włocławku. W styczniu 1949 r. weszło w życie rozporządzenie Ministrów Skarbu i Ziem Odzyskanych z dnia 23.XII.1948 r. o zakresie działania i organizacji urzędów likwidacyjnych. Na jego podstawie delegatury przemianowane zostały na Rejonowe Urzędy Likwidacyjne /RUL/ o rozszerzonych kompetencjach, Kierownictwo RUL sprawował naczelnik mianowany przez Ministrów Skarbu i Ziem Odzyskanych, podległy dyrektorowi OUL w Bydgoszczy. Wprowadzono następujący podział organizacyjny urzędu: I. Dział Ogólny
- Kancelaria
- Referat administracyjny
- Rachuba II. Dział Likwidacyjny
- Referat nieruchomości
- Referat przedsiębiorstw
- Referat ruchomości
- Referat nakładów i praw majątkowych III. Dział Egzekucyjny. Podział czynności i plan organizacyjny RUL nie były stabilne. Ilość i nazwy poszczególnych referatów ulegały częstym zmianom; /porównaj załączony wykaz graficzny, przedstawiający skomplikowaną budowę urzędu/. Zarządzenie z grudnia 1948 r. precyzujące - zdawałoby się ostatecznie - zasady organizacji RUL, okazało się również nieaktualne. W połowie 1949 r. ustalił się nowy schemat podziału urzędu na następujące komórki: I. Dział Ogólny
- Referat administracyjno-gospodarczy
- Referat rachuby
- Kancelaria II. Dział Likwidacyjny
- Referat zabezpieczeń i ewidencji
- Referat kwalifikacji majątków
- Referat szacunkowo-rewizyjny
- Referat nieruchomości, nakładów i praw majątkowych
- Referat przedsiębiorstw, urządzeń i remanentów
- Referat ruchomości III. Dział Egzekucyjny
- Referat zabezpieczeń przepadku
- Referat wykonania orzeczeń o przepadku. Do zakresu działania Działu Ogólnego należały sprawy organizacyjne, administracyjne, planowania, finansowe i osobowe oraz czynności związane z prowadzeniem kancelarii. Dział Likwidacyjny zajmował się czynnościami powierniczymi i likwidacyjnymi dotyczącymi majatków. Przejmował zgłoszenia, zabezpieczał oraz inwentaryzował mienie opuszczone i poniemieckie. Dokonywał ponadto kwalifikacji prawnej i szacowania majątków, prowadził ewidencję i statystykę mienia. Do zakresu kompetencji tego działu należała również sprzedaż ruchomości, z wyjątkiem remanentów towarów przedsiębiorstw przemysłowo-handlowych. Dział Egzekucyjny natomiast wykonywał orzeczenia o przepadku majątku lub o zabezpieczeniu przepadku. Produktem działalności tego działu była duża grupa akt dotyczących konfiskaty i zajęcia majątku w związku z pozbawieniem obywatelstwa polskiego. W oparciu o dyspozycję zarządzenia Prezydium Rady Ministrów z dnia 12.05.1951 r. urzędy likwidacyjne zaprzestały prowadzenia w drodze postępowania administracyjnego spraw o ujawnienie, zabezpieczenie i ustalenie charakteru prawnego mienia poniemieckiego i opuszczonego. Ich agendy przejęte zostały przez Wydziały Finansowe Prezydiów Rad Narodowych. Akta spraw niezałatwionych ostatecznie kontynuowane były przez prezydia. Do współdziałania z urzędami likwidacyjnymi w zakresie rozliczeń z tytułu przekazania i sprzedaży mienia, powołane zostały w kwietniu 1951 r. komisje likwidacyjne, w skład których wchodził również przedstawiciel RUL.
Scope and Content
Dział I Ogólny
- Referat administracyjno-gospodarczy (1945-1951), sygn. 1-53: a.organizacja urzędu i jednostek podległych, sygn. 1-14, b. Okólniki i zarządzenia wewnętrzne, sygn. 15-17, c. Plany pracy, sygn. 18-24, d. Sprawozdania, sygn. 25-37, e. Inspekcje i kontrole, sygn. 38-41, f. Zjazdy i zebrania, sygn. 42-46, g. Sprawy personalne, sygn. 47-51, h. Administracja pomieszczeń, sygn. 52-53.
- Referat rachuby (1949-1950): a. Preleminarze budżetowe, sygn.54-55.
- Kancelaria (1945-1951): a. Przepisy kancelaryjne, sygn. 56, b. Wykazy teczek, sygn. 57, c. Archiwum urzędu, sygn. 58, Dział II Likwidacyjny (1945-/1966/):
- Referat zabezpieczeń i ewidencji, sygn. 59,
- Referat kwalifikacji majatków, sygn. 60-66.
- Referat szacunkowo-rewizyjny, sygn. 67-75,
- Referat nieruchomości, nakładów i praw majątkowych, sygn. 76-89.
- Referat przedsiębiorstw, urządzeń i remontów, sygn. 90-425.
- Referat ruchomości, sygn. 426-434. Dział III Egzekucyjny (1945-1950):
- Referat zabezpieczeń przepadku, sygn.435-437.
- Referat wykonania orzeczeń o przepadku, sygn. 438-1401. Akta nieruchomości - kat B-50 (1945-1966), sygn. 1-1665.
Archivist Note
Selected by Agnieszka Wasiak from database SEZAM.
Rules and Conventions
EHRI Guidelines for Description v.1.0