Sąd Specjalny we Włocławku

Sądy specjalne w III Rzeszy powołano bezpośrednio po dojściu Hitlera do władzy, na podstawie rozporządzenia Reichsregierung z 21.III.1933 r. W tym okresie ich właściwość ograniczała się do orzekania w sprawach dotyczących przestępstw antypaństwowych w oparciu o rozporządzenie o ochronie narodu i państwa z 28.II.1933 r. oraz wspomnianym rozporządzeniu z 21.III.1933 r. o zwalczaniu podstępnych ataków przeciwko rządowi ocalenia narodowego. W miarę upływu czasu ich kompetencje uległy znacznemu rozszerzeniu (zwłaszcza w okresie II wojny światowej). Powierzono im sprawy rozpatrywane z ustawy o zwalczaniu politycznych aktów przemocy z 04.IV. 1933 r. i zdradzie gospodarki narodowej z 12.IV.1933 r., oraz o zwalczaniu zamachów na urzędników państwowych z 13.X.1933 r. Rozporządzeniem o właściwościach sądów specjalnych z 20.XII.1934 r., nowelą do kodeksu postępowania karnego z 28.VI.1935 r. oraz rozporządzeniem z 24.IX.1935 r. przekazano im prawo do orzekania w sprawach zbrodni i występków ściganych ustawą z 20.XII.1934 r. o zwalczaniu podstępnych ataków na państwo i partię i ochronie munduru partyjnego. Poszerzenie właściwości spowodowane było również zmianami uprawnień prokuratury. Zgodnie z ustawą z 20.XI.1938 r. prokurator mógł wnieść oskarżenie także należących do sądów przysięgłych (Schwurgericht - w 1939 r. zawieszono ich działalność) lub niższych, jeśli uznał, że ze względu na wagę lub charakter czynu i szkodliwość społeczną powinno nastąpić natychmiastowe ukaranie sprawcy. Rozporządzenie o zmianach w dziedzinie prawa o ustroju sądów i wymiary sprawiedliwości z 01.IX.1939 r. pozwalało prokuratorowi wnosić do sądów specjalnych sprawy o ważniejsze występki należące do innych sądów jeżeli uznał, ze sprawca czynem swym zagrażał porządkowi i bezpieczeństwu publicznemu. W początkowym okresie wojny wydano kilka następnych rozporządzeń poszerzających kompetencje sądów specjalnych kosztem sądownictwa powszechnego, które zbiorczo uregulowano zarządzeniem 21.II.1940, w którym do właściwości sądów specjalnych przekazano m. in. przestępstwa przewidziane w rozporządzeniu z 01.IX.1939 r. o nadzwyczajnych środkach w zakresie radiofonii, zbrodnie i występki z §1 rozporządzenia o gospodarce wojennej z 04.IX.1939 r., zbrodnie z §1 rozporządzenia przeciwko wrogom narodu z 05.IX.1939 r. oraz zbrodnie z §1 i 2 rozporządzenia z 05.XII.1939 r. przeciwko przestępcom używającym przemocy. Zgodnie z rozporządzeniem z dn. 21.III.1933 r. sąd specjalny tworzono przy określonym sądzie krajowym (Landgericht) dla obszaru właściwości terytorialnej każdego wyższego sądu krajowego (Oberlandesgericht). Funkcję oskarżyciela przed sądem specjalnym pełniła prokuratura przy sądzie krajowym, w którego kręgu mieściła się siedziba sądu specjalnego. Członków sądu specjalnego powoływał przewodniczący sądu krajowego. W przypadku Sądu Specjalnego we Włocławku, powoływał icj przewodniczący Oberlandgericht Posen (Sądu Krajowego w Poznaniu). Sąd Specjalny we Włocławku istniał od stycznia 1941 r. do grudnia 1944 r., działalnością swą obejmował okręg Landgerich Leslau (Sądu Krajowego we Włocławku).