Sąd Grodzki w Kozienicach

W związku z zajęciem przez Niemców we wrześniu 1939 r. części terenów Rzeczpospolitej Polskiej, nastąpiła szybka zmiana organizacji dotychczasowej administracji państwowej, w tym i sądowniczej. Na mocy rozporządzenia Generalnego Gubernatora dla okupowanych polskich obszarów z dnia 26 października 1939 r. o odbudowie wymiaru sprawiedliwości w Generalnym Gubernatorstwie utworzone zostało sądownictwo niemieckie i polskie. Zadaniem sądownictwa niemieckiego było ściganie "zamachów na bezpieczeństwo i autorytet Rzeszy i Narodu Niemieckiego" . Sądownictwo polskie mogło być dopuszczone do osadzania spraw, pod warunkiem, że zakres osądzanej sprawy nie należał do właściwości sądu niemieckiego. Zakres działania sądownictwa polskiego regulowało stosowne rozporządzenie Generalnego Gubernatora z dnia 19 lutego 1940 r. Zgodnie z jego zapisami, wyłączono spod jurysdykcji sądownictwa polskiego całość spraw karnych, zniesione zostały polskie przepisy dotyczące warunkowego zawieszania kar wolności lub grzywien oraz ułaskawień . Sądownictwo polskie działało na podstawie przepisów Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, (Dz. U. nr 12, poz. 93), z zastrzeżeniami, o których mowa i o ile Generalny Gubernator nie postanowił inaczej. Organizację sądownictwa polskiego na okupowanych terenach stanowiły sądy grodzkie, sądy okręgowe i sady apelacyjne. Działalność Sądu Najwyższego została zawieszona. Na mocy powoływanych tu przepisów, zniesione zostały również sądy pracy, których właściwość została przekazana do sądów grodzkich. Polski wymiar sprawiedliwości podporządkowany był nadzorowi właściwego terytorialnie Szefa Okręgu, do którego należało też powoływanie sądów i zmiany okręgów sądowniczych. Wydawane wyroki zadały w "w imieniu prawa". Do właściwości sądów grodzkich w sprawach cywilnych należało rozpatrywanie:

• spraw majątkowych, w których wartość roszczenia nie przekraczała 1000 zł;
• wszelkie sprawy działowe, gdzie wartość przedmiotu działu nie przekraczała 50000 zł;
• spraw o ustalenie ojcostwa oraz roszczenia majątkowe z tym związane;
• spraw umów najmu i roszczeń z tym związanych;
• sprawy o przywrócenie zakłóconego posiadania lub jego ochronę;
• sporów sąsiedzkich, jeżeli wartość wnoszonego powództwa nie przekraczała 300 zł. Dokładna data wznowienia działalności Sądu Grodzkiego w Kozienicach po ustaniu działań wojennych, nie jest znana. Obejmował on teren działania byłego Sądu Grodzkiego w Kozienicach działającego do momentu wybuchu II Wojny Światowej. Sąd funkcjonował do końca 1944 r. Zasięg terytorialny: miasto Kozienice, gmina Kozienice, Brzóza, Brzeźnica, Pionki, Jedlnia, Sieciechów, Sarnów, Gniewoszów Siedziba: Kozienice