Urząd Pełnomocnika Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Obwód Piła

Na Ziemiach Odzyskanych funkcję wojewodów i starostów sprawowali początkowo okręgowi i obwodowi pełnomocnicy rządu (używający zamiennie tytułu starosty powiatowego). Przejęli oni władzę od komendatur wojennych stając się zwierzchnikami organów administracji publicznej na podległym sobie obszarze. Ze względu na brak na tym terenie rad narodowych posiadali większe uprawnienia niż starostowie. W szczególności zadaniem pełnomocnika jako odpowiedzialnego za stan gospodarczy, polityczny i bezpieczeństwo było nadzorowanie realizacji planu zagospodarowania obwodu, kierowanie akcją osiedleńczą i zabezpieczanie mienia poniemieckiego. Zwierzchnikiem obwodowego był pełnomocnik okręgowy podlegający Ministerstwu Administracji Publicznej, a od 13 listopada 1945 roku Ministerstwu Ziem Odzyskanych. Zgodnie z uchwałą rządu z dnia 14 marca 1945 roku o podziale Ziem Zachodnich i Północnych Piła znalazła się w Okręgu Pomorze Zachodnie i tu właśnie zorganizowano pierwszą siedzibę władz tegoż z pełnomocnikiem okręgowym Leonardem Borkowiczem na czele (w dniu 14 kwietnia 1945 roku). Pierwszy pełnomocnik obwodu obejmującego m.in. miasto Piłę, Edmund Rogoziński, w dniu 20 kwietnia 1945 roku stanął na czele urzędu, którego strukturę określił statut organizacyjny wydany zarządzeniem pełnomocnika okręgowego w dniu 9 czerwca 1945 roku. Statut dzielił urząd pełnomocnika na 15 referatów: ogólno-administracyjny z podreferatami: organizacyjnym, administracyjno-prawnym i odszkodowań wojennych, społeczno-polityczny, wojskowy, karno-administracyjny, przemysłowy, samorządowy, aprowizacji i handlu, budżetowo-gospodarczy, zdrowia publicznego, weterynaryjny, kultury i sztuki, pożarnictwa, osadnictwa i opieki społecznej, inwalidzki i drogowo-budowlany. W październiku 1945 roku z referatu ogólno-administracyjnego wydzielono referaty: administracyjny i szkód wojennych oraz utworzono referaty: sanitarny, rolno-leśny, oświaty, pomiarów, a także: wydział pracy, dział meldunkowy i dział mieszkaniowy. W marcu 1946 roku powołano referat osiedleńczy, przy którym działały: komisja klasyfikacyjno-szacunkowa, komisja osadnictwa rolnego i komisja osadnictwa nierolniczego. W dniu 7 maja 1945 roku obwód pilski wraz z 13 innymi obwodami Ziemi Lubuskiej włączono do województwa poznańskiego. Wojewoda poznański pełnił od tej chwili funkcję okręgowego pełnomocnika dla tychże powiatów (obwodów). Administrację tych terenów powierzył wydziałowi Ziemi Lubuskiej, a od 29 maja 1946 roku ekspozyturze urzędu wojewódzkiego w Gorzowie Wielkopolskim. Zgodnie z pismem wojewody poznańskiego z dnia 30 lipca 1945 roku rozpoczęto proces przekształcania urzędów obwodowych w starostwa powiatowe. Zarządzeniem z dnia 9 października 1945 roku wojewoda poznański zlikwidował urząd pełnomocnika na obwód Piła, a tymczasową administrację obwodu pilskiego powierzył staroście chodzieskiemu jako pełnomocnikowi obwodowemu rządu. W dniu 9 listopada 1945 roku utworzono w Pile Ekspozyturę Urzędu Pełnomocnika Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na obwód Piła w Chodzieży z siedzibą w Pile, której kierownictwo objął w dniu 13 listopada 1945 roku Tadeusz Kowalewski. Ekspozytura działała do chwili zniesienia powiatu miejskiego w Pile i utworzenia powiatu pilskiego, który objął miasto Piłę wraz z obszarem dotychczasowego powiatu (obwodu) trzcianeckiego - w październiku 1946 roku.