Główny Urząd Powierniczy Wschód, Urząd Powierniczy w Katowicach

Urząd Powierniczy (Treuhandstelle) w Katowicach został utworzony na podstawie rozporządzenia przewodniczącego Rady Ministerialnej do Spraw Obrony Rzeszy i Pełnomocnika Spraw Planu Czteroletniego z 1.11.1939 r. (Amtsblatt d. Regierung Kattowitz Nr 1 z 1939 roku w celu sprawowania komisarycznego zarządu majątkami polskimi i żydowskimi (oraz należącymi do obywateli państw, z którymi Niemcy prowadzili wojnę) na terenie rejencji katowickiej. Był on podporządkowany Głównemu Zarządowi Powierniczemu Zachód (Haupttreuhandstelle Ost) w Berlinie oraz nadprezydentowi prowincji górnośląskiej w Katowicach. Urząd ten przejął pod zarząd zakłady przemysłowe, kopalnie, huty, sklepy, warsztaty rzemieślnicze, wierzytelności, mieszkania i pozostawione w nich sprzęty, wkłady bankowe, restauracje - łącznie dziesiątki tysięcy obiektów. Podlegały mu placówki terenowe w Będzinie, Bielsku, Chorzowie obejmujące swą działalnością po parę powiatów, którym podporządkowani byli poszczególni zarządcy komisaryczni. Zarządzane obiekty były następnie sprzedawane firmom niemieckim lub osobom pochodzenia niemieckiego. Szczególnie ważne obiekty (duże zakłady przemysłowe, huty, kopalnie) były przekazywane pod zarząd jednostki nadrzędnej - Głównego Urzędu Powierniczego Wschód (Haupttreuhandstelle Ost) w Berlinie. Nieruchomości miejskie przejęła pod zarząd tzw. "Geos" (Grundstucksgesellschaft G.m.B.H). W związku z przejmowaniem mienia Urząd Powierniczy w Katowicach przeprowadził rejestrację niemal wszystkich zakładów przemysłowych i rzemieślniczych oraz sklepów na terenie rejencji katowickiej (również niemieckich), przy czym zakłady należące do Niemców były bądź przejmowane pod zarząd, bądź też zwracano je po stwierdzeniu, że właściciel został przyjęty na "Volkslistę". Urząd Powierniczy dzielił się na wydziały (Abteilungen) ogólne i branżowe. Szczegóły organizacyjne uległy w okresie istnienia Urzędu Powierniczego pewnym zmianom. Łącznie istniały 4 wydziały ogólne: Wydział Personalny i Administracyjny: załatwiał sprawy organizacyjne Urzędu oraz personalne jego pracowników; Wydział Ogólny i Prawny: załatwiał sprawy prawne związane z przejmowaniem i administracją mienia, sprawy komisarycznych zarządców, rejestrację majątków, sprawy zapomóg dla osób wywłaszczonych; Wydział Rewizyjny: przeprowadzał kontrole finansowe zarządzanych obiektów (akta dotyczące poszczególnych kontroli były następnie przeważnie przekazywane odpowiednim wydziałom branżowym); Wydział Likwidacyjny: zajmował się likwidacją należności pieniężnych przejętych firm. Wydziałów branżowych był 7: Wydział Mienia Instytucji Prawa Publicznego: zajmował się administracją mienia, stanowiącego własność państwa polskiego, skarbu śląskiego, samorządów i organizacji społecznych; Wydział Przemysłowy: zajmował się administracją zakładów przemysłowych (oprócz przemysłu spożywczego); Wydział Handlu i Rzemiosła: zajmował się administracją zakładów rzemieślniczych, sklepów, aptek, kawiarń i restauracji; wydział ten dzielił się na 4 referaty, obejmujące poszczególne rejony (referat I: Katowice, Rybnik oraz powiaty: katowicki, pszczyński i rybnicki; referat II: Będzin, Sosnowiec oraz powiaty: będziński, olkuski, chrzanowski; referat III: Chorzów oraz powiaty: lubliniecki, tarnogórski i blachownicki; referat IV: Bielsko, Cieszyn oraz powiaty: bielski, cieszyński i żywiecki); ponadto był z nim powiązany organizacyjnie zarząd hoteli i restauracji, który został przekształcony w odrębne przedsiębiorstwo; Wydział Bankowy: zarządzał bankami oraz przejętymi należnościami pieniężnymi; Wydział Przemysłu Spożywczego: zarządzał zakładami przemysłu spożywczego; Wydział Gruntowy: zajmował się administracją gruntów należących do zakładów przejętych przez Urząd Powierniczy; Wydział Ruchomości i Samochodów: zarządzał przejętym mieniem ruchomym. Urząd Powierniczy był podporządkowany Naczelnemu Prezydentowi Prowincji Górnośląskiej jako władzy terenowej.