Naczelne Prezydium w Katowicach

  • Oberpräsidium Kattowitz
  • Supreme Presidium in Katowice
Identifier
117
Language of Description
Polish
Dates
1941 - 1945
Level of Description
Collection
Languages
  • German
Scripts
  • Latin
Source
EHRI

Extent and Medium

2348 files

Biographical History

Oberpräsidium Kattowitz było w okresie okupacji hitlerowskiej urzędem administracji ogólnej dla terenów Górnego Śląska zarówno włączonych do Rzeszy w 1939 roku z zabranych ziem polskich, jak też dla Śląska Opolskiego. Naczelne Prezydium w Katowicach rozpoczęło pracę 1 kwietnia 1941 roku. na mocy ustawy z 20 grudnia 1940 roku o podziale prowincji Śląsk na dwie prowincje: Śląsk Dolny i Śląsk Górny. Siedzibą Naczelnego Prezydium były Katowice. Do chwili utworzenia oddzielnej prowincji Górnego Śląska zarządzał nią z ramienia nadprezydenta wrocławskiego zastępca kierownika okręgu Śląska. Nadprezydent jednoczył w swym ręku administrację państwową i samorządową, był najwyższą władzą polityczną prowincji, tzw. kierownikiem okręgu. Nadprezydent posiadał kilku zastępców, każdy wyręczał go w innej funkcji. W sprawach administracji państwowej zastępował go prezydent, w sprawach samorządowych - starosta krajowy, w sprawach politycznych - zastępca kierownika okręgu. W związku z szerokimi uprawnieniami nadprezydenta wiele urzędów na Śląsku łączyła unia personalna zwierzchnika, którym był nadprezydent. W wyniku tego przy Prezydium funkcjonowało kilka urzędów luźno związanych z nadprezydium, a połączonych jedynie osobą naczelnego zwierzchnika. Były to tzw urzędy zespolone: Urząd Gospodarki Krajowej, Krajowy Urząd Nadleśniczy, Urząd Planowania, Urząd Gospodarki Wodnej, Urząd Mieszkaniowy i Osiedleńczy, Krajowy Urząd Gospodarki Żywnościowej. Nadprezydent był również zwierzchnikiem Głównego Urzędu Powierniczego Wschód Urzędu Powierniczego w Katowicach, Związku Prowincjonalnego dla Górnego Śląska w Katowicach, Urzędu do Spraw Planowania Przestrzennego dla Górnego Śląska w Katowicach. Nadprezydent był w swej prowincji stałym przedstawicielem rządu na prawach przysługujących ministrom. Jako taki miał prawo wydawania w specjalnych okolicznościach rozporządzeń, o których był obowiązany tylko zawiadomić odpowiednie ministerstwo. Nadprezydent sprawował nadzór nad wszystkimi urzędami i organizacjami na terenie prowincji. Organem doradczym Prezydium była rada prowincjonalna z nadprezydentem na czele, w jej skład wchodzili radcy stanu, prezesi rejencji, starosta krajowy, osoby wytypowane spośród powiatowych kierowników partii, wyższych kierowników SS i SA oraz obywateli. Posiedzenia rady zwoływane były w wypadku podejmowania ważnych decyzji np. zmiany granic prowincji, budżetu. Naczelne Prezydium katowickie składało się z 6 wydziałów: Prezydialnego, Ogólnego, Szkolnego, Wodno-Drogowego, Kultury Rolnej, Gospodarczego, Medycznego. Wydziały były bardzo rozbudowane i składały się z kilku lub kilkunastu referatów.

Scope and Content

Wydział Ogólny: zarządzenia, okólniki, sprawy graniczne, personalne, podział prowincji, szkolenie policji, obcokrajowcy, sprawy kościelne i szkolne, podatki, robotnicy obcokrajowcy, związki i organizacje, sprawozdania sytuacyjne, kontrole cen, taryfy wynagrodzeń, nielegalny handel, nadzór nad przemysłem, handlem, czynsze, opłaty komunalne z lat 1936-1945, sygn. 1-816, 2a, 20a-i, 22a, 36a, 53a, 84a, 141a, 161a-b, 191a, 207a-d, 218a, 259a, 323a, 354a, 376a, 399a-d, 400a-b, 401a, 402a, 444a, brak sygn. 402, 470. Wydział Szkolny: zarządzenia, organizacja szkolnictwa niemieckiego na terenie rejencji z lat 1937-1944, sygn. 817-823. Wydział Kultury Rolnej: przesiedleńcy niemieccy, sprawy sporne, kredytowanie osadnictwa rolnego, statystyki, plany osadnictwa, majątki żydowskie, wykup przymusowy, tworzenie nowych osiedli, sprawy kadrowe, budżety, Towarzystwo Osadnicze "Śląsk" z lat 1914-1944, sygn. 824-2134. Wydział Gospodarczy: siła robocza na Górnym Śląsku, zakłady pracy z lat 1935-1943, sygn. 2135-2137. Wydział Zdrowia: apteki, personel medyczny, obozy dla obcokrajowców, zwalczanie chorób zakaźnych, "ochrona rasy", ochrona młodocianych, statystyki, szkolenia medyczne z lat 1941-1944, sygn. 2138-2205. Pomoce archiwalne: podział czynności, wykazy akt, wykazy miejscowości na Górnym Śląsku z lat 1940-1944, sygn. 2206-2217. Urząd do Spraw Planowania: plany, inwestycje, melioracja, kanał Odra-Dunaj, Wisła-Odra z lat 1936-1944, sygn. 2218-2301, 2301a. Urząd do Spraw Wyżywienia: zarządzenia, okólniki dotyczące zaopatrzenia ludności.

Archivist Note

Selected by Krzysztof Tyszka from the database szukajwarchiwach.pl

Rules and Conventions

EHRI Guidelines for Description v.1.0